Η σκέψη είναι αντικείμενο μελέτης σε διάφορους επιστημονικούς κλάδους. Τα τμήματα της λογικής, της φιλοσοφίας, της ψυχολογίας, της γενετικής, της γλωσσολογίας και άλλων επιστημών προσπαθούν να κατανοήσουν τις διαδικασίες σκέψης ενός ατόμου και να απαντήσουν στις ερωτήσεις του τι είναι η σκέψη, ποιες είναι οι μορφές της κ.λπ.
Ορθολογική έννοια σκέψης
Ο ορθολογισμός συνήθως σημαίνει ορθολογισμό, ένα χαρακτηριστικό της γνώσης, το οποίο είναι το αντίθετο της αισθησιακής, συναισθηματικής γνώσης. Δεν υπάρχει ακριβής και σαφής ορισμός της ορθολογικής σκέψης και του ορθολογισμού. Σε γενικές γραμμές, μπορούμε να πούμε ότι ο ορθολογισμός είναι ένας τύπος σκέψης στον οποίο λαμβάνονται οι βέλτιστες αποφάσεις με βάση τη σύγκριση ενός συνόλου γεγονότων και όχι βάσει συναισθημάτων ή συναισθηματικών παρορμήσεων.
Η λογική είναι ένα σημαντικό συστατικό της ορθολογικής σκέψης. Η λογική, ως επιστήμη, μελετά τις μορφές επίτευξης της αλήθειας μέσω της γνώσης και όχι από την αισθητηριακή εμπειρία. Στην ορθολογική σκέψη, τα συμπεράσματα πρέπει να έχουν μια αυστηρή λογική ακολουθία. Η διαδικασία της ορθολογικής γνώσης στη λογική περιλαμβάνει διάφορα στάδια: έννοια, κρίση και συμπεράσματα.
Μια έννοια είναι το απλούστερο μέρος της ορθολογικής σκέψης, είναι μια σκέψη για ένα αντικείμενο που εκφράζει τα κύρια χαρακτηριστικά του. Η κρίση είναι μια μορφή σκέψης για αντικείμενα της πραγματικότητας στο πλαίσιο των σχέσεων και των συνδέσεών τους. Με βάση τις έννοιες και τις κρίσεις, ένα άτομο καταλήγει σε συμπεράσματα που δίνουν μια συγκεκριμένη γνώση για το θέμα της συλλογιστικής. Κατά τη δημιουργία συμπερασμάτων, κάθε έννοια, η κρίση πρέπει να επαληθεύεται σαφώς, να σταθμίζεται και να αμφισβητείται.
Η ορθολογική σκέψη συνδέεται με την αισθητηριακή σκέψη, βασίζεται σε αυτήν, ωστόσο, σε αντίθεση με την αισθητηριακή σκέψη, δεν συνδέεται με εικόνες και αισθήσεις, αλλά επιλέγει μόνο τα απαραίτητα στα αντικείμενα που μελετώνται.
Αρχές της ορθολογικής σκέψης
Η ορθολογική σκέψη χρησιμοποιεί λειτουργίες όπως σύγκριση, ανάλυση, αφαίρεση, σύνθεση, ταξινόμηση, τυποποίηση, μοντελοποίηση, εξιδανίκευση, γενίκευση. Για να εδραιωθεί η αλήθεια με ορθολογική σκέψη, χρησιμοποιούνται μέθοδοι αφαίρεσης, επαγωγής κ.λπ.
Η ορθολογική σκέψη χρησιμοποιεί τους νόμους της λογικής: ταυτότητα, συνέπεια, αποκλεισμένος τρίτος και επαρκής λόγος. Η διαδικασία της ορθολογικής σκέψης μπορεί να αναπαρασταθεί από την ακόλουθη αλυσίδα: τη δημιουργία εννοιών, τη δημιουργία κρίσεων για έννοιες, δηλαδή προσδιορισμός των συνδέσεων μεταξύ τους, σύνδεση κρίσεων σε συμπεράσματα, σύγκριση εννοιών, κρίσεων και συμπερασμάτων στο πλαίσιο της απόδειξης.
Η λογική σκέψη ελέγχεται πάντα από τη συνείδηση. Το θέμα της ορθολογικής σκέψης γνωρίζει και δικαιολογεί κάθε ενέργεια από τους νόμους της λογικής.
